Tüm vücut fosilleri

  Tüm vücut fosilleri

Fosiller aleminde çok az oranda da olsa, canlı öldükten sonra vücudunun tamamının fosil olarak korunduğu durumlara rastlanmaktadır. Bunlara tüm vücut fosili adı verilir. Tüm vücut fosillerinin oluştuğu başlıca iki ortam söz konusudur.

Birincisi kimi ağaç türlerinden yavaş yavaş sızarak çıkan ve yapışkan olan reçine ortamı. Böcekler, örümcekler, örümcek ağları, solucanlar, kurbağalar, kabuklular, bakteriler, amipler, ağaç dalları ve yaprakları, tüyler, çiçek tozları gibi canlılar ve canlı parçaları ağaçların reçinelerine yapışıp kalırlar. Daha sonra ağaçtan akıp gelen reçineyle üzerleri de örtülür. Zamanla uygun koşullarda katmanlar altında kalan reçineler sertleşip, bir anlamda taşlaşır. Reçinenin bu haline kehribar (= amber) denir. Kehribar içindeki canlılar ölmüş olarak, fakat tüm vücutları ve hatta iç organları ile fosil haline gelmiş demektir (aşağıdaki örnek 1 ve 2). Keşfedilmiş en eski kehribar fosili 320 milyon yıl yaşında (Üst Karbonifer).

İkincisi yerkabuğunun donmuş ve çok uzun süreler (günümüze kadar) donmuş durumda kalmış bölgeleri. Bu tür bölgelerde rastlanan tüm vücut fosilleri son 5 milyon yıl gibi daha genç jeolojik dönem içinde kalmaktadır. Buzul yarıklarına düşmüş veya donmuş bölge topraklarına gömülmüş canlılar ölüp kısa sürede donmakta ve ortam donmuş halde kaldığı sürece bu özelliklerini, yani donmuş tüm vücut fosili özelliklerini, korumaktadırlar. Bu nitelikte bulunan fosillerin başlıcası yaklaşık 4000 yıl kadar önce nesilleri tükenmiş olan, kimi özellikleriyle bugünkü fillere benzeyen ve mamut adı verilen hayvan fosilleridir (aşağıdaki örnek 3).Karides, penguen gibi hayvanlara ait donmuş fosiller de bulunmuştur. 1991 yılında Avusturya-İtalya sınırında Alplerdeki bir buzul içinde bulunmuş ve buzadam (Ötzi) adı verilen 5300 yıllık tek insan fosilini de bu sınıftan sayabiliriz.

Tüm Vücut Fosili Örnekleri I
Şekil 27 (solda)- Batlık Amber (kehribar) içinde karınca tüm vücut fosili. Büyüklük 7 mm. Yaş 40-50 milyon yıl. Kehribar reçinenin sertleşmiş, fosilleşmiş halidir. Reçine yumuşakken üzerine yapışan böceklerin üstü, ağaçtan akıp gelen reçinelerle kapatılır. Reçinenin kehribara dönüşmesi sürecinde, içinde hapsolmuş böceğin hiçbir kısmı çürüyüp yok olmaz, böcek tüm vücut haliyle fosilleşmiş olur (en.wikipedia.org). Şekil 28 (sağda)- Kehribar içinde bir kanatlı böcek tüm vücut fosili. Latince adı Diptera. Polonya’da 50 milyon yıl yaşlı Baltık kehribarı (amber) içinde bulunmuştur. Büyüklüğü 2 mm’dir. Böceğin bacaklarındaki çok minik tüylerin ve saydam kanatlarının da çok net olarak seçildiği dikkat çekmektedir (amberabg.com)

Tüm Vücut Fosilleri II
Şekil 29 (solda)- Kehribar içinde örümcek tüm vücut fosili, Büyüklüğü yaklaşık 2.2 cm. 40-50 milyon yıl yaşındaki Batlık amberi içinde bulunmuştur (en.wikipedia.org). Şekil 30 (sağda)- Sibirya’nın donmuş bölgesinde bulunmuş, son buzul devrinden kalma mamut yavrusu tüm vücut fosili,10.000 yıl yaşında (New Scientist 2007.07.11). Mamutlar fillere benzeyen hayvanlardır. Günümüzden önce 4.8 milyon yılla 4000 yıl arasında yaşamışlar, 4000 yıl önce nesilleri tükenmiştir. Mamutların tüm vücut fosilleri son buzul devrinde buzlar altında kalan Kuzey Sibirya gibi donmuş bölgelerde bulunmuştur. Bulunanlar arasında 37.000 yıl yaşında olanlar da saptanmıştır (en.wikipedia.org).

Darwin,evrim teorisi,çeşitlilik, evrim, genetik, genetik,fosil,mutasyon, Ekoloji